Welzijnswerk werkt overal anders; vooral lokaal en niet regionaal

Een koffieochtend om eenzame ouderen samen te brengen, of bewoners in beweging krijgen met buurtgym. Het klinkt simpel om te organiseren, maar de manier waarop het welzijnswerk is geregeld verschilt per gemeente. Gemeentebesturen in de Leidse regio kiezen bijna allemaal een andere aanpak voor het welzijnswerk. Regionale samenwerking lijkt hier dan ook ver te zoeken.

Sinds 2015 hebben alle Nederlandse gemeenten er op het gebied van welzijn veel taken bij gekregen. Tot die tijd was de landelijke overheid verantwoordelijk, maar sinds de decentralisering zijn de kosten van het welzijnswerk flink gestegen. Het gevolg is dat gemeenten in de Leidse regio worstelen met hoe ze dat het beste kunnen inrichten. Er blijkt geen ‘blueprint’ te zijn.

Flyeren
Het welzijnswerk is heel breed en gaat letterlijk over het welzijn van de inwoners. Om de verschillen tussen gemeenten duidelijk te maken nemen we als voorbeeld het organiseren van een koffieochtendje voor ouderen. In Voorschoten word je geholpen met een locatie en het aanvragen van externe financiering als dat nodig is. In Oegstgeest is daarvoor een speciale sociaal makelaar actief. In Leiden faciliteert de zorgaanbieder een ruimte en helpen buurtcoaches je, als dat nodig is, zelfs met flyeren.

Voor de organisatie van welzijnswerk zijn meerdere manieren: de ene gemeente geeft subsidies voor het welzijnswerk of per activiteit, de andere geeft een commerciële partij een zak geld om het allemaal te regelen. Weer een andere gemeente geeft dat vaste bedrag aan drie partijen. En tot slot is er in onze regio ook nog een gemeente die zijn eigen welzijnsorganisatie in het leven heeft geroepen. Iedereen doet het op z’n eigen manier.

In Oegstgeest en Zoeterwoude verdeelt de gemeente het geld over meerdere partijen die welzijnswerk verzorgen. Zo is Radius in Oegstgeest een grote speler. In Zoeterwoude is er de stichting Zoeterwoude voor Elkaar, een burgerinitiatief dat allerlei zorgvragen bij elkaar brengt. “In de organisatie van het welzijnswerk doen we misschien wat minder dan andere gemeenten”, zegt wethouder van Zoeterwoude Ruud Bouter daarover.

Wethouder Ruud Bouter over welzijnswerk in Zoeterwoude in gesprek met verslaggever Robbert Beurse

Concurrenten
Leiderdorp en Leiden hebben een commerciële partij voor het welzijnswerk ingeschakeld. De gemeente spreekt af wat ze willen bereiken op het gebied van welzijn en stelt daarvoor een bepaald bedrag beschikbaar. Die commerciële partij, in Leiderdorp en Leiden is dat Incluzio, voert het uit. “Het werk wordt nu meer in samenhang aangeboden”, zei Janine de Vries van Incluzio Leiderdorp toen ze na een jaar de balans opmaakte.

Janine de Vries van Incluzio Leiderdorp in gesprek met Reanne van Kleef

In Leiden zijn er sinds dit jaar zelfs drie partijen die verantwoordelijk zijn voor het welzijnswerk. Naast Incluzio Leiden zijn dat SoL en Buzz. Omdat Leiden zo groot is, zijn de taken van het welzijnswerk opgedeeld in drie thema’s per partij: Opgroeien, Samen Meedoen en Basiskracht. Om in te spelen op de overlap die er tussen de thema’s bestaat, zitten de drie organisaties in een gezamenlijk pand aan de Nieuwstraat.

Door drie partijen verantwoordelijk te maken voor het welzijnswerk in Leiden, moest dubbel werk worden voorkomen. Verantwoordelijk wethouder Marleen Damen (PvdA) constateerde eerder over de oude situatie namelijk dat welzijnsorganisaties eerder concurrenten waren van elkaar dan collega’s. “Nu kijken we naar hoe we elkaar kunnen aanvullen”, zegt Jolanda Wolfs van Incluzio Leiden.

Uniek
Toch is het aanwijzen van een of drie commerciële partij(en) niet de heilige graal. Zo heeft de gemeente Voorschoten sinds 1 januari dit jaar een eigen brede welzijnsorganisatie opgezet: Voorschoten voor Elkaar. Hier gaat het ook om één partij, maar die heeft geen winstoogmerk. “Er zijn minder mensen aan het werk, we hebben minder huisvesting en maar een directeur. Voorheen deden de subsidierelaties dat allemaal zelf”, zegt Ria van Vliet van Voorschoten voor Elkaar.

Iedere gemeente in de Leidse regio kiest zijn eigen weg als het gaat om het welzijnswerk. Niet gek vindt Wolfs van Incluzio Leiden. “Het gaat zoveel mogelijk om maatwerk. Dat klinkt misschien heel simpel, maar dat is het niet omdat je met mensen werkt.” Van Vliet denkt dat de situatie in Voorschoten uniek is: “Ik denk dat we met deze brede welzijnsorganisatie voorlopen op de rest van de regio.”

Cultuur
De kans dat er in onze regio een grote samenwerking ontstaat op het gebied van het welzijnswerk lijkt klein. “Ik denk dat het heel lokaal is. Het hangt heel erg samen met de cultuur van de gemeente”, zegt wethouder Bouter uit Zoeterwoude. Ook Van Vliet ziet vanuit Voorschoten weinig redenen voor regionale samenwerking. “We zijn hier al zover in onze samenwerking met de gemeente. Bovendien zou ik niet weten wat ik van Leiden nodig zou hebben.” Wolfs sluit zich daarbij aan. “Ik ben er voorstander van dat gemeenten het op hun eigen manier doen. Je moet kijken wat er speelt.”

Dit artikel is onderdeel van een onderzoek naar samenwerking in de Leidse regio dat mogelijk is gemaakt door het Leids Mediafonds. In dit onderzoek wordt dit jaar gekeken naar de samenwerking op vier thema’s: regionale voorzieningen, (jeugd)zorg, bedrijventerreinen en woningbouw.

Maatschappij Politiek Regio Samenwerking in de Leidse regio