Even narekenen: iedereen zonnestroom?

Zonnestroom voor iedereen. Dat biedt de coöperatie Zonopleiden, die zonnecentrales installeert op sporthallen en dergelijken. In andere gemeentes gebeurt hetzelfde. Iedereen in de omgeving kan meedoen. Al voor 300 euro doe je mee. En in vijftien jaar verdien je bijna het dubbele terug. Kan het zo simpel zijn?

Dat zonne-energie ‘hot’ is, werd vandaag extra duidelijk door de zonsverduistering. Zonnepanelen in het hele land leverden een uur lang zo veel minder stroom, dat energiebedrijven flink gas moesten geven om de klap op te vangen.

Lees alle artikelen terug in het ‘Even narekenen’ dossier van Sleutelstad

Tegen zonneweides
Vorig jaar werd in Nederland al zo’n 8 miljard kilowattuur aan zonnestroom opgewekt. Dat was 6,6 procent van het totale stroomverbruik. Nu gaat het richting 10 procent. De panelen worden steeds efficiënter.

Maar er zijn ook weerstanden. Zonneweides stuiten op verzet, net als een drijvende zonnecentrale op de Klinkenbergerplas. De vraag is waar je ze die lucratieve zonnepanelen zonder bezwaren kan neerleggen.

Het dak op
De oplossing ligt op het dak. Daar is nog heel veel ruimte. Volgens rijksadviseur Wouter Veldhuis is er op daken en haventerreinen in totaal 2500 vierkante kilometer beschikbaar. Als de helft daarvan bedekt wordt met zonnepanelen, kan Nederland de klimaatdoelstellingen halen. Er wordt nu pas zo’n 40 vierkante kilometer benut.

Zonnepanelen op daken worden ook steeds aantrekkelijker. Je kunt ze nu zelfs bij Coolblue bestellen, laagdrempelig en klantvriendelijk. Wie voor 3000 euro aan panelen legt, kan de kosten in 7 jaar terugverdienen. Daarna blijven die panelen nog zeker tien jaar stroom leveren. Tel uit je winst!

Hindernissen
Toch blijft het installeren van eigen zonnepanelen iets voor een kleine minderheid. Want er zijn veel hindernissen om mee te doen. Niet iedereen heeft een eigen dak. En niet elk dak is geschikt. Of je krijgt geen vergunning omdat het straatbeeld verstoord zou worden.

Ook al het regelwerk kan een drempel zijn. Denk aan de ingewikkelde en steeds veranderende subsidieregels. Een paar jaar terug kreeg je subsidie bij aanschaf. Nu geeft de overheid een vergoeding voor geleverde stroom. Alleen wil men die ‘saldering’ vanaf 2023 geleidelijk afbouwen. Dat geeft onzekerheid. En daar komt nog bij dat elk energiebedrijf andere voorwaarden heeft én dat je zelf de btw voor aanschaf van je panelen moet terugvragen. Knap lastig allemaal.

Sporthallen
Maar er is een alternatief. Je kan ook meedoen met een collectieve zonnecentrale op een sporthal. In onze regio kreeg sporthal de Vliethorst in 2017 als eerste zo’n dak met zonnepanelen van omwonenden. Een jaar later volgde Zonopleiden met 500 panelen op de sporthal in het Houtkwartier, die 67 gezinnen van duurzame stroom voorziet.

Deelnemer moeten wel aan enkele voorwaarden voldoen. Je moet een stroomaansluiting als kleinverbruiker hebben, in een aangrenzend postcodegebied. En er is geen ruimte voor grote beleggers. In Leiden betekent dat: maximaal 20 certificaten van 300, wat ruwweg neerkomt op 20 zonnepanelen.

Green Deal
Zonopleiden is nu bezig met haar tweede zonnecentrale, op sporthal Arcade in Roomburg. Er is eerst dakonderhoud nodig, maar daarna kunnen de zonnepanelen erop. Er is veel animo om mee te doen, dus wordt er alweer gezocht naar nieuwe daken.

De nieuwe Green Deal met gemeente Leiden, die vijf extra daken beschikbaar gaat stellen, biedt perspectief. Maar dat is nog niet genoeg. Zonopleiden is net versterkt met iemand die op jacht gaat naar daken van bedrijfsgebouwen.

Sommetjes
Meedoen aan de zonnecentrales is gewild. Je hoeft niks zelf te regelen. Geen twijfels over je dak, offertes, installateurs, saldering en tarieven. Je tekent in, betaalt en de rest wordt voor je gedaan. Zo makkelijk is bijdragen aan duurzame energie; en je verdient er ook nog aan. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Hoog tijd dus voor wat sommetjes. Wat kost deelname, wat levert het op en welke adders zitten er onder het gras?

Bij het Houtkwartier kostte één certificaat 300 euro, plus btw. Die btw kreeg je het volgende jaar terug, dus netto besteedde je 300 euro. In ruil daarvoor krijgen deelnemers 15 jaar lang ongeveer 35 euro aan opbrengst. Stel dat de centrale daarna niks meer waard is, dan hebben ze 525 euro terugverdiend, 225 euro meer dan hun inleg. Dat is vergelijkbaar met 4 procent rente. Er is geen spaarrekening die dat biedt.

Risico’s
Maar een coöperatie is geen bank en een zonnecentrale is geen spaarrekening. Er kúnnen dingen misgaan. Welke risico’s loop je als lid van de coöperatie?

Het belangrijkste risico zijn tegenvallende stroomprijzen. Maar dat wordt grotendeels opgevangen door overheidssubsidies: alleen als de stroomtarieven helemaal door de bodem zakken, past de overheid niet alles bij. Dan wordt er minder verdiend, maar niet niks.

Ook kan de opbrengst tegenvallen als er weinig zon is, maar in vijftien jaar zal dat doorgaans uitmiddelen. Alleen als de hemel jarenlang verduisterd wordt door een wereldramp, wordt het een ander verhaal. Maar dan hebben we andere zorgen dan onze zonnepanelen.

Schade door brand is verzekerd. En als de centrale een jaar stil ligt of erg weinig oplevert, kan de subsidieregeling één jaar in de pauzestand staan en met een zestiende jaar verlengd worden.

Drie troeven
Meedoen aan Zonopleiden is dus nuttig, voordelig en kent heel weinig risico’s. Dat is te danken aan drie troeven.

De eerste troef is het schaalvoordeel. Als je 350 zonnepanelen neerlegt zijn de kosten van offertes, installatie en levering aan het net per paneel lager dan bij tien panelen.

Tweede troef is de gunstige overheidssubsidie. Terwijl je als particulier moet afwachten of je de komende jaren net zoveel voor je stroom blijft krijgen, worden bij collectieve installaties de voorwaarden in één keer voor vijftien jaar vastgelegd. Dat scheelt.

Maar de belangrijkste troef van deze coöperatie zijn de enthousiaste vrijwilligers. Die doen alle regelwerk, van dakenjacht en offertes vragen tot financiële administratie. En dat zonder vergoeding. Alleen de technische projectleiding ligt bij een betaalde professional.

Arcade
Zijn er dan toch geen tegenvallers? Nou, een kleintje misschien. Want misschien wordt de terugverdientijd van het tweede project, Arcade, iets langer dan de 8,5 jaar van het Houtkwartier.

“We werken hard om het onder de tien jaar te krijgen”, zegt penningmeester Blîde Duk. Dat blijkt nog spannend, door stijgende verzekeringskosten. En er wordt hard onderhandeld met leveranciers, installateurs en energiebedrijven.

Misschien gaan deelnemers geen 35 maar 30 euro per jaar krijgen. Dan wordt hun rendement geen 4 maar 3 procent. Bij definitieve inschrijving wordt dat bekend en pas dan hoeven mensen te tekenen. Maar bij Zonopleiden zijn ze niet bang dat het mensen afschrikt. “Het draait bij deelnemers niet louter om het geld. Ze willen bijdragen aan duurzame energie. En dat het ook nog geld oplevert, is mooi meegenomen.”

Dit is de zesde aflevering van de wekelijkse rubriek “Even narekenen”. De research ervoor wordt ondersteund door het Leids Mediafonds

Duurzaamheid Leiden Leiderdorp Maatschappij Oegstgeest Regio Voorschoten Zoeterwoude Even Narekenen