Voor het eerst in maanden zijn de besmettingen met het coronavirus weer flink gestegen. Landelijk was er afgelopen week een toename met veertig procent, in de Leidse regio zelfs een ruime verdubbeling. Is de vijfde coronagolf begonnen en hoe hevig wordt die? Precies voorspellen kan niemand, maar vergelijking met eerdere golven maakt wel veel duidelijk.
Even was Leiden een proeftuin voor de vijfde coronagolf. Het leek best gewaagd: Leidens Ontzet met zo’n 200.000 bezoekers, terwijl de pandemie amper onder controle is. Ondanks QR-codes, polsbandjes en crowdmanagement moest het wel tot een toename van besmettingen Leiden. Vraag was alleen hoe hard het zou oplopen.
Leids golfje
Nu weten we dat het van gemiddeld 9 besmettingen per dag opliep naar 27 op donderdag en naar 59 nieuwe gevallen op zaterdag. Ook in de buurgemeentes liep het flink op. Volkskrantjournalist Maarten Keulemans wees in een twitterbericht op dit Leidse golfje. Hij vond dat het ‘niets voorstelt’.
En Keulemans had gelijk. Zondag en maandag zakten de cijfers al wat. Het Leidse weekgemiddelde was 2,5 keer zo hoog als een week eerder, maar dat is niks vergeleken met begin juli. Toen werd het – na ‘dansen met Jansen’ – in één week elf keer zo hoog! En terwijl Leiden nu in één week 160 besmettingen telde, waren dat er in juli 800.
Frank Steenkamp lichtte zijn uitzoekwerk over de coronacijfers dinsdag toe in Nieuws071
Leidens Ontzet 2021 gaat dus niet de geschiedenis in als ‘superspread-event’. De GGD zei maandag dat ze de besmettingsgolf niet kon herleiden tot de feestelijkheden. Het ging vooral om besmettingsclusters op scholen. Die scholieren kunnen het virus best op de kermis hebben opgelopen, maar dat is dus niet massaal gebeurd is.
Bible Belt
Er zijn ergere brandhaarden. Zoals in de Bible Belt, de christelijke gemeentes waar weinig mensen zich laten vaccineren. Landelijk trok Staphorst aandacht, maar dichter bij huis hebben we Nieuwkoop. Daar gingen de besmettingen in één week ruim twintig keer over de kop: van 5 naar 116.
De besmettingsgraad is in zulke plaatsen nu bijna even hoog als rond kerst vorig jaar, toen de ziekenhuizen stampvol lagen. Toch raakt de GGD niet in paniek. Het gaat om kleine brandhaarden en de stroom ziekenhuispatiënten is nog klein. Afgelopen week telde Hollands Midden 8 nieuwe opnames – minder dan het gemiddelde van voorgaande weken.
Herfstgolf
Toch lopen de besmettingscijfers ook landelijk op, in één week met veertig procent. Voor het eerst sinds begin juli gaat het zo hard. Is dit dan het begin van de vijfde coronagolf, en kan die even erg worden als de herfstgolf van 2020? Toen was het vanaf half oktober maandenlang crisis – met lockdowns, avondklok en desondanks overbelaste ziekenhuizen.
Als je louter naar besmettingscijfers kijkt, is het nu amper beter. Landelijk ging het afgelopen week van 66 naar 90 gevallen per honderdduizend inwoners. Vorig jaar zag je één week eerder in oktober iets dergelijks: een stijging van 66 naar 102. Daarna liep het in drie weken op tot ruim 300. Dus lopen we nu maar één week achter op de crisis van toen?
Schommelend
Er is wel een verschil. Vorig jaar liep de besmettingsgraad wekenlang ‘exponentieel’ op, van begin september 20 naar eind oktober 400 – dat is twintig keer zo veel. Dit jaar schommelde het heel augustus en september al tussen 80 en 100. Het was even lager, maar de 90 besmettingen per honderdduizend inwoners van afgelopen week is geen enorme uitbraak.
Toch moeten we niet verbaasd zijn als de cijfers nu blijven stijgen. Twee weken geleden zijn veel maatregelen versoepeld, dus het virus krijgt meer ruimte. En als er vanaf nu steeds veertig procent bijkomt, tellen we half november weer 400 gevallen per honderdduizend inwoners, of ruim 10.000 gevallen per dag. Dat is net zo veel als op de top van de tweede en derde golf.
Minder ernstig
Er zijn nu toch veel mensen gevaccineerd? Jawel, maar die bescherming is niet perfect. En nog steeds is één op de vijf mensen boven de 12 jaar niet volledig gevaccineerd. We zijn dus wel minder kwetsbaar, maar nemen ook meer risico. Dat is een gevoelige balans. Afgelopen week sloeg die door naar groei. Nu we weer binnen zitten is de kans groot dat die groei doorzet.
Gelukkig is er nóg een verschil met vorig jaar. Vaccinatie remt niet alleen besmettingen. Wie na de prik besmet raakt, wordt ook minder ernstig ziek. Dat bleek deze zomer al tijdens de korte vierde coronagolf. De besmettingsaantallen piekten weer rond de 11.000, maar de 75 ziekenhuisopnames per dag waren er vier keer zo weinig als in vorige golven. Dat kwam door de opgelopen vaccinatiegraad, vooral onder ouderen.
Afgaand op die ervaring kán het, als we optimistisch blijven, nog meevallen met het aantal bezette coronabedden in de ziekenhuizen. Dat schommelt nu rond de 500. En als alles meezit zou dit niet hoger hoeven oplopen dan tot 1000 bezette bedden – veel minder dan de 2500 van vorig najaar.
Denkfout
Dus wat zeuren we nog, zou je als optimist zeggen. Laat die besmettingen maar oplopen. Dat geeft veel mensen een boost van hun immuunsysteem. En er komen minder mensen met corona in het ziekenhuis dan voorheen.
Maar wie er zo tegenaan kijkt, maakt helaas een grote denkfout. Want één ding is duidelijk: zelfs een veel kleinere golf coronapatiënten is voor de ziekenhuizen bijna niet meer te behappen. De vorige golven hebben sporen nagelaten.
Er is ic-personeel uitgevallen, dat niet zomaar te vervangen is. En er is een stuwmeer aan uitgestelde zorg voor andere patiënten, die niet nog langer uitgesteld kán worden. De situatie voor patiënten met kanker en hartkwalen wordt steeds schrijnender.
Dus elke toename van coronapatiënten gaat pijn doen. Hoe langzamer die stijging gaat hoe beter, zei Ernst Kuiper als spreekbuis van de ziekenhuizen vrijdag tegen radiozender BNR.
Zwarte Kerst
En dan is er nog de ‘gewone’ griep. Epidemiologen vrezen dat die in de winter hevig gaat huishouden. Onze immuniteit ertegen is namelijk flink gedaald omdat we door de coronamaatregelen al twee jaar geen griep meer hebben gehad. Dat vergroot de kans op een zware griepgolf.
De griep maakt in principe wel minder slachtoffers dan corona, maar als we er geen bescherming tegen hebben, kan het toch tot duizenden ziekenhuisopnames leiden. Tijdens de laatste zware griepgolf, bijna vier jaar geleden, waren dat er vier maanden lang zo’n duizend per week.
Tel dit op – 1000 coronabedden, plus 1000 griepbedden, overbelast personeel én uitgestelde zorg – en je ziet dat het toch nog een tweede zwarte kerst kan worden. En dan hebben we het nog niet over de extra doden en mensen die lange tijd ziek blijven, inclusief de ‘long covid’ die velen kan treffen.
Verzin een list
Corona zelf is dus ook met oplopende besmettingen een minder grote dreiging dan voorheen. Maar als de cijfers in december blijven oplopen én er een zware griepgolf bijkomt, verandert dit snel. “Hugo, verzin een list”, zal Mark Rutte dan nog eens uitroepen, áls hij nog steeds óf opnieuw de leiding over dit land heeft.
Epidemiologen zijn al over die listen aan te nadenken. Een griepprik voor heel veel Nederlanders (alleen beschermt die vaak maar voor 50 procent), een derde coronaprik voor ouderen. Gebruik van testlocaties om ook de griep te kunnen opsporen. En wie weet terugkeer van mondkapjes, thuiswerken en andere maatregelen.
Van corona zijn we dus nog niet af. En misschien ook niet van de coronapas met zijn QR-codes, die burgemeester Lenferink graag zo snel mogelijk ziet verdwijnen.
Dit is aflevering 15 van “Even Narekenen”. De research voor deze rubriek wordt ondersteund door het Leids Mediafonds
Sleutelstad Media
Middelstegracht 87A
2312 TT Leiden
E-mail
redactie@sleutelstad.nl
Telefoon Redactie
071 - 5235907
