Top LUMC vrijuit na fraude, wel maatregelen tegen hoogleraar en medewerkers

Het LUMC gaat ‘passende maatregelen’ nemen tegen hoogleraar Immunologie Ferry Ossendorp. Dat zegt voorzitter Jacques van den Broek van de Raad van Toezicht van het academische ziekenhuis. De maatregelen houden verband met de rol die Ossendorp speelde bij de geconstateerde fraude met Europees onderzoeksgeld. Er worden ook maatregelen voorbereid tegen een andere medewerker en iemand die inmiddels weg is bij het ziekenhuis. De top van het LUMC blijft grotendeels buiten schot.

De Raad van Toezicht stelde in november een onderzoek in naar de rol van de leiding van het ziekenhuis bij de geconstateerde fraude. Dat gebeurde na een publicatie van Omroep West en Follow the Money.

Daaruit blijkt dat de top van het Leidse academische ziekenhuis al in 2019 wist dat het Haagse bureau Percuros een gevaar oplevert voor het LUMC. Percuros regelde veel onderzoeksgeld voor het Leidse ziekenhuis, maar nam het met de administratie niet zo nauw.

Waarschuwing
Dat wordt in 2019 al duidelijk nadat een declaratie wordt ontdekt die niet klopt. Er volgt een intern onderzoek en in dat rapport worden de risico’s en gevaren op een rijtje gezet. Er wordt letterlijk opgemerkt dat er groot gevaar is op ‘fraude voor persoonlijk financieel gewin’ door Percuros.

Dat rapport is twee keer besproken binnen de Raad van Bestuur, blijkt uit het onderzoek naar de top van het ziekenhuis. Jacques van den Broek: “Er was toen geen sprake van fraude, maar van een onrechtmatige declaratie die werd tegengehouden.”

De Raad van Toezicht heeft de huisadvocaat van het LUMC gevraagd het onderzoek naar de topbestuurders te doen. Er werden in totaal meer dan 1,5 miljoen e-mails opgevraagd. Een selectie daarvan bleek relevant te zijn, zegt de Raad van Toezicht. Ook zijn er gesprekken gevoerd met in totaal 26 mensen.

Aan de basis van de ontdekte fraude ligt informatie die door het LUMC in de zomer van 2022 aan Brussel wordt geleverd. Dan vraagt de Europese fraudewaakhond Olaf namelijk deze info op. De brief van de fraudewaakhond komt binnen bij het projectenbureau van het ziekenhuis.

Fraudewaakhond
Richting de top wordt gezegd dat de ‘Europese Commissie’ informatie wil, zonder de naam van de fraudewaakhond te noemen. Hierop krijgt het projectenbureau de taak om de informatie aan te leveren.

Omdat Percuros bij de projecten betrokken is, vraagt het projectenbureau het Haagse bedrijf om de informatie namens het LUMC aan te leveren. Deze constructie zorgt tijdens een personeelsbijeenkomst op maandag binnen het LUMC voor veel gefronste wenkbrauwen.

Structurele fraude
Na onderzoek van de informatie die Percuros uiteindelijk opstuurt, blijken er veel dingen niet op orde. Hierop volgen twee brieven vanuit Brussel, eentje in december 2022 en eentje in januari 2023: het LUMC wordt aangemerkt als pleger van ‘structurele fraude’ en uit zeven internationale onderzoeken gezet.

In die brieven komt ook de naam van hoogleraar Ferry Ossendorp geregeld naar voren. Zo vaak dat het Brussel zorgen baart, staat letterlijk in de brieven. Ossendorp is als promotor betrokken bij onderzoek van verschillende promovendi.

Ontslagen
Een daarvan doet haar werk in het LUMC, maar werkt op papier bij een bedrijf in Scandinavië. Dat mag niet. Als ze weigert mee te werken aan de fraude wordt ze ontslagen door het Scandinavische bedrijf en moet ze haar onderzoek in het LUMC staken.

Ze krijgt geen steun van Ossendorp en als ze daarna een gesprek aanvraagt met de vertrouwenspersoon en vicevoorzitter Pancras Hogendoorn van de Raad van Bestuur, krijgt ze ook nul op het rekest. Dit kost Hogendoorn nu zijn baan, vooral omdat hij toen op de hoogte had kunnen zijn van de fraude maar dit niet oppikte. Ook Ossendorp kan nu dus maatregelen verwachten. Tot nu toe bleef de hoogleraar buiten schot.

Maatregelen
Binnen het ziekenhuis worden nog maatregelen voorbereid tegen een andere medewerker en tegen iemand die inmiddels is vertrokken. Voorzitter Van den Broek van de Raad van Toezicht zegt dat er gesprekken worden gevoerd. Binnen enkele weken zou duidelijk moeten worden welke maatregelen er komen.

De klokkenluider die aan de basis stond van het onderzoek van de Raad van Toezicht is blij dat er nu wat gebeurt, maar merkt wel op dat het onderzoek met de verkeerde intentie is gedaan. “Het gaat puur om hun eigen imago en om te laten zien dat ze iets doen nadat er een artikel is gepubliceerd. Het gaat niet over de fraude zelf.”

Pijn bij promovenda
De gewezen promovenda vindt het terecht dat er maatregelen worden voorbereid tegen haar voormalige hoogleraar Ferry Ossendorp. Wel zegt ze dat het vreemd is dat er niet meteen actie tegen hem is genomen. “De decaan (Pancras Hogendoorn, red.) moest meteen weg omdat hij een signaal heeft gemist over de fraude, Ossendorp wist al jaren wat er speelde en deed ook mee en wordt niet ontslagen.” Dat doet haar pijn.

Ze hoopt dat er na dit rapport echt actie wordt ondernomen binnen de organisatie. “Als je dat niet doet, vind je fraude oké”, meent ze. Binnen het LUMC zijn afspraken gemaakt om te komen tot een andere manier van werken, maar nog niet alles is doorgevoerd.

Omroep West en Follow the Money hebben geprobeerd een reactie te vragen aan Ferry Ossendorp. Daar heeft hij nog niet op gereageerd.

Alles gebeurt en gebeurde onder verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. “Als je het zo stelt, zou dat kunnen”, zegt Van den Broek daarover.

“Maar dat is in de kern niet het onderzoek geweest. In de kern hebben we onderzoek gedaan naar dat gesprek (tussen Hogendoorn en de promovenda, red.) We hebben ons geconcentreerd op de eerst betrokkene in dit dossier en daar hebben we nalatigheid geconstateerd, geen fraude maar nalatigheid.”

In het onderzoek naar de fraude binnen het LUMC werkt Omroep West samen met Follow the Money.

Leiden Maatschappij LUMC