Deel dit bericht!  

Young Rembrandt Festival zorgt voor cultureel spektakel op Lammermarkt

Hoe krijg je een (doods) plein levend(ig)? “Nederland heeft geen pleincultuur”, stelt de productieleider van Gajes vast vlak voordat zij de voorstelling Odyssee gaan spelen op de Leidse Lammermarkt. ’s Middags was nog het best te zien wat hij bedoelt. Het plein ligt er zonder schaduw en (horeca)bedrijvigheid bij onder een verschroeiende zon. Een plein, zo blijkt, is heel wat anders dan een open vlakte. Maar zoals een nadeel in een voordeel kan omslaan: ’s avonds kan Gajes die oppervlakte gebruiken en wel degelijk omtoveren tot een levendig geheel.

Balans
Straattheater – gratis voor publiek! – van de omvang zoals Gajes die brengt, is altijd lastig. Subtiliteit dreigt te kunnen verwaaien, verregenen of zelfs te verdampen onder een hete zon. Maar grotesk moet het ook weer niet worden, want dan dreigt uitsluitend effectbejag en onderbroekenhumor. Als er iets is wat Gajes lijkt te karakteriseren is dat ze een mooie balans en vorm hebben gevonden om in de openlucht te spelen.

Virtueel
Gajes maakt van een plein zowel speelvlak als tribune. Het pléin wordt bespeeld. En de uitdaging dat alle toeschouwers iets moeten kunnen zien, lossen ze verbluffend op: een virtueel speelvlak boven de hoofden van het publiek. Alle spel vindt vlak boven ons hoofd plaats. Musici kunnen hydraulisch naar grote hoogte stijgen. De decor-elementen, zoals schepen, tempels en paleizen, zijn gróót. En de spelers…. die lopen op stelten.

Onthechting
De speelwijze van Gajes heeft nog een effect. Voor aanvang zit het publiek in Leiden netjes aan de voet van molen De Valk op de muurtjes. Als we worden gevraagd meer naar het midden van het plein te komen, doen we dat. En gaan dáár op de grond zitten; allemaal met de neuzen één kant op. Maar dat is dus niet de bedoeling, wordt verteld. Iedereen moet staan en “tassen, jassen en honden oppakken”, want het spel zal plaatsvinden rondom en tussen ons. Dat verwart. Wat moeten we nu? Hoe zien we de voorstelling dan?

Visueel
Iedereen heeft de voorstelling kunnen zien. Heeft kunnen zien hoe Odysseus denkt terug te keren naar Griekenland met z’n schip. Heeft Hades en zijn schimmenrijk gezien, heeft gezien hoe Penelope smachtend wacht en Athena helpt, heeft gezien hoe de sirenen bijna als een kermisattractie Odysseus verleiden om te blijven, heeft Odysseus’ schip zien lijden onder een zware storm met levensechte schuimvlokken, stuifwater en wind. Want alles speelde zich goed zichtbaar af. De zwoele lucht en de strakke zomeravond-schemering maakten dat menigeen zich níet in Nederland zal hebben gevoeld.

Pleincultuur
Een avond als deze maakt een top-avond, waar honderden mensen van hebben genoten. Maar zoals één zwaluw nog geen lente maakt, is één goede voorstelling nog geen succesvol gebruik van een plein. Da’s jammer. Want het zijn de buitenlandse pleinen, omzoomd door bomen en terrassen, waarheen Gajes ons eventjes meenam. De pleinen waar we als toerist aangenaam verrast werden door gratis straattheater.