Epidemioloog Rosendaal: vrijheid lonkt, 'maar eerst massaal vaccineren'

Kan het kabinet maandag nieuwe versoepelingen aankondigen? De Leidse epidemioloog Frits Rosendaal zou het niet verstandig vinden. Want nu lukt het al nauwelijks om de derde golf van de pandemie te bedwingen. Hij ziet pas ruimte als er veel meer gevaccineerd is. “En het maakt niet uit met welk vaccin, want ze werken allemaal goed.”

Als hoogleraar klinische epidemiologie geldt Rosendaal als een autoriteit. Hij deed eerder onderzoek naar de voorgangers van de huidige pandemie, zoals Sars en Mers. En in februari was hij één van de eersten die alarm sloeg toen het nieuwe virus Sars-Cov2 in Italië om zich heen greep.

Balanceren
Sinds mei sprak Sleutelstad meermalen uitgebreid met hem. En als een ervaren docent legde hij steeds uit hoe de coronacrisis bedwongen kon worden. Met lockdowns, met afstand houden en handen wassen en met grootschalig testen. In de nazomer voorzag hij de gevaren van een tweede golf. En nu gaat het over het bedwingen van de nieuwe, derde golf.

Verslaggever Frank Steenkamp in gesprek met epidemioloog Frits Rosendaal

“We balanceren nu tussen versoepelingen en stijgende besmettingscijfers”, zegt Rosendaal. Hij zou het dus onverstandig vinden als het kabinet met nieuwe versoepelingen komt. Want nu is de derde golf nog redelijk onder controle, maar als er nog meer wordt losgelaten, kan het snel weer uit de hand lopen.

Spectaculair
“Wat echt gaat helpen, zijn de vaccinaties. Als die op stoom komen, kan het heel snel de goede kant op gaan.” Hij verwijst naar Israël, dat als proefterrein voor twee vaccinproducenten al eerder massaal met de inenting kon starten. “Je ziet daar in korte tijd een enorme daling in ziekenhuisopnames, sterfgevallen en nieuwe besmettingen.”

In Nederland is het effect van de vaccins nu te zien bij de verpleeghuizen. Personeel en bewoners zijn pas de laatste weken ingeënt en dat leidt nu al tot een spectaculaire verbetering. Sinds begin februari daalde het aantal huizen met besmettingen van 650 naar gisteren 380. En dat terwijl buiten de verpleeghuizen de cijfers nog oplopen.

Ook jongeren
Gaat het warme lente- en zomerweer de pandemie straks dempen? Rosendaal zou er niet op gokken, want ook in warme landen heeft het coronavirus flink huisgehouden. De redding moet dus echt van de vaccinatie komen. En nu er in april en mei miljoenen nieuwe doses vaccin verwacht worden, hoeft dat ook niet moeilijk te zijn.

Maar we moeten dan wél doorpakken, legt hij uit. Want het is niet klaar als alleen de 60-plussers en de kwetsbare mensen hun prik hebben gehad. “Het is juist belangrijk dat iederéén gevaccineerd wordt. Want het zijn de jongeren die de epidemie verspreiden. Die verspreiding blijft anders doorgaan.”

Ook jongeren kunnen van corona flink ziek worden. Maar ook als ze zich daar geen zorgen over maken, blijft vaccinatie belangrijk. Want zo lang het coronavirus in de bevolking rondgaat, kan het nieuwe mutaties vormen die weer extra risico’s opleveren – ook voor mensen die al gevaccineerd zijn.

Elk vaccin werkt
En maakt het nog uit wélk vaccin je krijgt? Is Pfizer misschien effectiever dan AstraZeneca, of kan je beter op Janssen wachten? In Duitsland en Frankrijk speelt zo’n discussie op dit moment. Sommige mensen lijken alleen ‘het beste vaccin’ te willen.

Volgens Rosendaal is dit “egoïstisch, maar ook een teken dat je het idee van vaccinatie niet begrijpt.” Want het gaat er niet om dat je zonder die prik per se ziek wordt en mét die prik honderd procent beschermd wordt. “Het gaat erom dat we zo samen de epidemie de kop indrukken. Zodat vrijwel niemand meer ziek kan worden door dit virus.”

“Het maakt daarbij niet uit welk vaccin je krijgt. Ze werken allemaal even goed, want ze zullen allemaal de epidemie onderdrukken. En als het virus grotendeels weg is, kan je het ook niet meer tegenkomen. En dan wordt je dus ook niet ziek.”

Grote prikstraten
De laatste tijd is er heel wat discussie gevoerd over speciale risicogroepen die toch net wat eerder dan anderen hun prik zouden moeten krijgen. Rosendaal begrijpt dat wel, maar volgens hem maakt dat de zaken al gauw veel te ingewikkeld. Dat werkt vertragend en daarmee raken we alleen maar verder van huis.

Grootschalig vaccineren, zonder onnodige poespas. Zodra er genoeg vaccins zijn, is dat wat er volgens hem moet gebeuren. “Grote prikstraten, om zo veel mogelijk mensen zo snel mogelijk te vaccineren.” Met welk vaccin dan ook.

We zijn er bijna
Dus moeten we die terrassen toch nog maar even gesloten houden? Helemaal zeker weet Rosendaal dat niet, want het is steeds de optelsom van álle maatregelen die de kans op besmettingen bepaalt. “Maar als ik het kabinet was, zou ik hier heel voorzichtig mee zijn.”

“We zijn er bijna. We zien het licht aan het eind van de tunnel en dan moet je zorgen dat je niet op het laatst nog in problemen raakt.” En lachend voegt hij nog toe: “Het is nu trouwens toch niet zo’n terrassenweer.” Misschien is dat nog een gelukje, in de strijd tegen het virus.

Dit artikel past binnen het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leids Mediafonds

Leiden Maatschappij Science Coronacrisis De virus-estafette