Andrea Hogema-Meerburg (77) lag als kind in het LUMC: 'Sluiting hartchirurgie irrationeel'

Als tienjarige werd ze in 1954 in Leiden aan haar hart geopereerd. Andrea Hogema-Meerburg heeft de kinderhartchirurgie in Nederland dan ook vanaf het begin meegemaakt. Ze roept iedereen op om de petitie voor het behoud van de kinderhartchirurgie in Leiden te tekenen. “Mijn ouders woonden in Arnhem. Voor hun dochter wilden ze de beste kinderhartchirurgie. Ze kozen voor Leiden.”

Voor het besluit van de minister Kuipers (D66) om de kinderhartchirurgie in Leiden, waar de professoren haar zo ontzettend goed geholpen hebben, te sluiten heeft ze geen begrip. De minister is volgens haar ongetwijfeld kundig, maar het is duidelijk dat hij het begin van de kinderhartchirurgie in Nederland niet heeft meegemaakt. “Want dan had hij wel een andere keuze gemaakt”, vertelt ze Sleutelstad in haar woning in het Haagse Kijkduin. “Als kinderhartchirurgie bij een ziekenhuis moet verdwijnen dan niet in Leiden.”

Waarom bent u toen u tien jaar was in Leiden aan uw hart geopereerd?
Ik groeide niet. Mijn benen althans niet. Alleen mijn bovenlijf groeide. Ik kon verder helemaal niks, want ik had het altijd benauwd. De huisarts vond mijn hart niet goed klinken. Mijn vader heeft toen contact opgenomen met cardioloog professor Snellen, een beroemdheid toen in Leiden. Ik bleek een pulmonaalstenose ofwel longklepvernauwing te hebben. Ik moest worden geopereerd, want anders zou ik mijn achttiende niet halen. Het duurde lang voordat ik daadwerkelijk geopereerd werd. Soms werd ik wel alvast voor een paar weken in het ziekenhuis in Leiden opgenomen.

Ik woonde in die tijd met mijn ouders in de buurt van Arnhem. Mijn vader was vaak in het buitenland en mijn moeder kon me ook niet eventjes bezoeken in Leiden. Mijn familie komt echter oorspronkelijk uit Katwijk. Ik ben een telg uit het Katwijkse geslacht Meerburg. Mijn grootvader had de rederij Meerburg. Mijn ooms en tantes uit Leiden en Katwijk bezochten mij met enige regelmaat. Maar uiteindelijk lig je alleen in het ziekenhuis. Ik moest zelf alles doorstaan. Het maakt je sterk.

Hoe verliep de operatie?
Op 23 mei 1954 werd ik geopereerd. Dat was een aparte ervaring. Je werd ingevroren toen, om je hart tot stilstand te brengen. Ik heb daar natuurlijk niet heel veel van gemerkt. Ik was onder narcose. Toen ik bij kwam, lag ik op een zaal met drie andere kinderen. Je kan niet van een intensive care spreken, want zo’n zaal zag er toen heel anders uit dan nu. Je had van die potten naast je bed staan en slangen uit je zij voor het vocht. Later mocht je een paar minuten uit bed, maar dan moest je die slangen dicht knijpen, want anders kwam er troep op de vloer.

Professor Brom van de hartchirurgie kwam elke dag wel even bij me. Op een gegeven moment vertelde hij me wat hij had gedaan. Hij had twee minuten de tijd gehad en mijn hartklep met zijn vinger een lel gegeven. In die tijd had je nog geen kunsthart of zoiets. Mijn hartklep is toen een stukje opengemaakt. Ik heb nog steeds een enorme ruis. Ik ben daarom vaak snel buiten adem. Mijn huidige cardioloog vindt het een wonder dat ik nog leef. Hij zei jaren geleden tegen me dat ik geen zestig zou worden, maar ik leef nog steeds. Nu zegt hij: ‘Je wordt wel tachtig’.

Op de dag van mijn verjaardag, 11 juni 1954, mocht ik het ziekenhuis verlaten. Ik weet nog heel goed dat professor Brom bij me kwam en zei: ‘Je mag vandaag naar huis. Ik heb je ouders gebeld en morgen komen ze je halen.’ Toen kwam professor Snellen bij me en ik zei: ‘Professor Brom heeft gezegd dat ik naar huis mag.’ Hij zei: ‘Dan ga ik meteen naar hem toe, want dat gaat helemaal niet.’ Maar ik wilde naar huis en kreeg me zin. Tien dagen later was ik weer terug in het ziekenhuis om vervolgens een week later echt naar huis te gaan. Snellen had dus toen eigenlijk wel gelijk.

Wat zijn uw herinneringen aan het ziekenhuis in Leiden?
Soms was het nodig om mijn enkels en mijn armen open te maken om er slangen in te doen. Het deed pijn, maar ik onderging het allemaal. Ik wilde leven. Wat moest, moest. Ik laat me niet zomaar kennen. Nu nog niet. En ik kan zonder meer zeggen: het ziekenhuis in Leiden is een fantastisch ziekenhuis. Wat ik zo fijn vond van Leiden is dat ze je alles vertelde. Brom vertelde mij als tienjarige bijvoorbeeld in detail hoe hij de operatie had gedaan. Hij nam me serieus. Dat was echt heel bijzonder in die tijd. In Utrecht of ergens anders zeiden ze nooit wat.

Ik ben 20 jaar lang in Leiden gebleven. Op een gegeven moment verhuisde ik naar Baarn en toen ik in verwachting was, wilde ik een cardioloog dichterbij. In het begin vertelden ze me in het ziekenhuis van Amersfoort niks. Als ik bijvoorbeeld vroeg: ‘wat is mijn bloeddruk?’ kreeg ik te horen: ‘Dat is niet belangrijk’. Dan had ik zoiets, ik ga terug naar Leiden. Op een gegeven moment kreeg ik echter een cardioloog die in Leiden had gestudeerd en les had gehad van Snellen. Met hem klikte het. Brom overigens was zo’n aardige chirurg.

Wat vindt u van de handelswijze van minister Kuipers?
Als de kinderhartchirurgie in Leiden weg moet, dan is dat een enorm verlies. Ik heb niet zoveel vertrouwen in deze minister. Ik heb al vroeg in mijn leven goed leren praten. Aan de professoren kon ik alles vragen. Zij gaven gewoon goed antwoord. Dat was Leiden. De professoren luisterden ook gewoon goed als ik wat vertelde. Ik heb het overigens van huis uit wel meegekregen dat we alles mochten zeggen.

De Meerburgers, mijn neven en nichten, zijn allemaal vrij opgevoed. Ze gingen in de jaren vijftig allemaal naar de universiteit. Dat was voor die tijd best bijzonder. Mijn vader zei vroeger: ‘Als ze onredelijk zijn op school moet je je mond open doen. Als er dingen gebeuren waar je het helemaal niet mee eens bent, dan moet je het gewoon zeggen.’ Minister Kuipers is niet redelijk.

Wat vindt u van de inzet van burgemeester Lenferink?
Het is fantastisch als hij zich inzet. Iedereen die weerstand kan bieden tegen Kuipers moet worden gemobiliseerd. Er zijn nog te weinig mensen die wat zeggen. Er zijn nog te weinig mensen die met hun naam willen ondertekenen. Ik vind de sluiting van de kinderhartchirurgie in Leiden echt heel erg. Het is echt kul. Ze hebben zoveel expertise. Ik hoop dat er heel veel verzet komt tegen deze sluiting. Ik teken normaal gesproken geen petities, maar dit komt ook zo dichtbij. Ik heb in Leiden zoveel beleefd.

Andrea Hogema-Meerburg bekijkt haar bijdrage in de petitie. (Foto: Roeland van Wely).

Leiden Maatschappij Politiek Science Sluiting kinderhartchirurgie LUMC