Hilde Jansen op 79-jarige leeftijd overleden

Leiden is een beetje kleur verloren. Dat waren mijn eerste gedachten toen ik maandag hoorde dat Hilde Jansen ’s nachts plotseling was overleden. Hilde was niet alleen sinds 2005 mijn lieve bijna-buurvrouw van een paar huizen verderop, maar ook de kleurrijke verschijning die ik door de jaren heen steeds beter leerde kennen.

Burgemeester Henri Lenferink over het overlijden van Hilde Jansen die hij kende vanaf de eerste voetstap die hij in 2003 in Leiden zette.

In de jaren negentig kwam ik haar voor het eerst tegen. Toen ze als coördinator in het Leids Volkshuis werkte. En later ook vaak in de stad. Tijdens de Peurbakkentocht of bij Leidens Ontzet bijvoorbeeld als ze met haar zangkoor ‘Er welt een traan’ optrad. Afgelopen zomer nog, ging ik even zitten kijken en luisteren tijdens de Leidse Rembrandtdagen waar ze niet alleen haar onafscheidelijke accordeon, maar ook het publiek bespeelde.

Toen ik begin maart 2002 met deze website Sleutelstad.nl begon, was Hilde net gekozen als raadslid voor de PvdA. We trokken wat dat betreft dus samen op en in mijn werk als journalist was Hilde iemand die ik steeds tegen bleef komen. Ze was immers bij zoveel projecten betrokken.

Het helpen van mensen die in een moeilijke situatie verkeerden lag haar aan het hart. Vaak ging het daarbij om vluchtelingen die wel in Leiden woonden, vaak al jaren en soms nog veel langer, maar die nog steeds geen verblijfsstatus hadden en daardoor veel voorzieningen misten.

In 2003 voerde ze als raadslid actie op het Stadhuisplein met een groep uitgeprocedeerde vluchtelingen waarvan toenmalig minister Rita Verdonk vond dat ze het land moesten verlaten. Er werden die dag duizenden steunbetuigingen opgehaald. Die bijeenkomst werd geopend door Henri Lenferink die toen net burgemeester van Leiden was geworden. Daarover heb ik nog een aardige anekdote waar Hilde en ik jaren later nog altijd de nodige lol om hadden. Daarover later meer.

In maart 2005 volgde nog een actie die me altijd bij is gebleven. Verdonk kwam spreken bij een politiek café van de VVD Leiden in restaurant de Branderij en Hilde kwam daar met haar initiatiefgroep ‘Leiden tegen uitzetting’ naartoe. Ze bood de minister een bos geknakte rozen aan. Eén geknakte roos voor elke vluchteling uit het ‘Leidse Dossier’ die hoopte op een generaal pardon.

Eind 2007 werd het Leidse Dossier gesloten. Alle ex-asielzoekers wisten toen waar ze aan toe waren. Op drie na mochten ze uiteindelijk allemaal blijven.

In 2011 volgde Hilde Maarten Kersten op als voorzitter van de Stichting Uitgeprocedeerde Vluchtelingen Leiden (STUV). Ook in die rol bleef ze zich sterk maken voor de positie van vluchtelingen zonder papieren. Begin 2016 werd aan het Maansteenpad een bed-bad-broodopvang geopend waar enkele tientallen ‘ongedocumenteerde’ vluchtelingen werden opgevangen. Een week eerder konden ze er al terecht en konden daar alvast kerstmis vieren. Met Hilde op haar accordeon.

In 2020 viel het doek voor de bbb-opvang. Onder druk van het Rijk sloot Leiden de vluchtelingenlocatie aan het Maansteenpad. De vluchtelingen moesten maar naar de Landelijke Vreemdelingenvoorziening (LVV) in Rotterdam. Dat deed vrijwel niemand. Een half jaar later maakte ook STUV bekend te gaan stoppen. De gemeente Leiden wilde dat STUV met minder subsidie nog wel een loketfunctie voor vluchtelingen zou openhouden, maar daar zag de organisatie geen meerwaarde in.

Hilde was toen al afgezwaaid, maar niet gestopt met zich te bekommeren om het lot van de vluchtelingen. Toen eind vorig jaar ook de Leidse gemeenteraad en toenmalig wethouder Marleen Damen vonden dat de opvang flink tekort schoot, kwam er opnieuw geld beschikbaar voor hulp aan vluchtelingen zonder papieren. Dat gaat onder andere naar COOL. Het Comité Opvang Ongedocumenteerden Leiden. De nieuwe organisatie, ontstaan uit het Leids Ongedocumenteerden Fonds, waaraan ook Hilde met hart en ziel meewerkte.

Lorelei/Sleutelstad
Hilde kwam in 2012 ook in de programmaraad (PBO) van de Stichting Lokale Omroep Regio Leiden. Dat is de stichting achter Sleutelstad. In dat ‘Programmabeleidbepalende Orgaan’ zoals het officieel heet, zitten vertegenwoordigers van verschillende maatschappelijke stromingen. Hilde werd voorzitter en bleef dat tot begin dit jaar. “Chris, ik ga er mee stoppen. Ik wil mijn tijd besteden aan de vluchtelingen.” Het tekende precies waar ze vanuit haar hart het liefst mee bezig was.

Lintje
Bij de lintjesregen in 2015 werd Hilde koninklijk onderscheiden. Dat kon natuurlijk niet uitblijven bij iemand die zo sociaal bewogen was en daar ook uiting aan gaf. Veel mensen toonden zich dan ook verbaasd dat Hilde niet allang een lintje had. Ze kreeg de versierselen opgespeld door Henri Lenferink met haar echtgenoot Rard aan haar zijde. Hij overleed in 2018.

Schilderen
Naast alle andere dingen die Hilde deed, was ze ook nog kunstenaar en cultuurliefhebber. Zelf schilderde ze beslist niet onverdienstelijk. Ze leerde dat onder andere bij de Kunstacademie Leiden en bij ARS. Aan een van de muren bij Sleutelstad hing vele jaren een van haar schilderijen. In bruikleen. Toevallig vroeg ze er eerder dit jaar om en ging het schilderij een paar maanden geleden weer terug naar haar atelier aan huis.

Stemadvies
Ik had nog een anekdote beloofd over Hilde en Henri Lenferink. In maart 2003 was ik in het Leids Volkshuis om verslag te doen van de viering van Internationale Vrouwendag die Hilde twintig jaar lang mee organiseerde. Het was midden in de strijd om het burgemeesterschap die toen in Leiden woedde. We hadden bij wijze van experiment een burgemeestersreferendum met twee kandidaten die wekenlang op tournee door de stad gingen. VVD-er Harry Groen nam het op tegen PvdA-er Henri Lenferink. Die laatste kwam een kijkje nemen bij de activiteiten op Internationale Vrouwendag.

Op het programma, ook toen al, een optreden van ‘Er welt een traan’. Ook ging er een petitie rond. Daarin werd de gemeente opgeroepen om geld beschikbaar te tellen voor de Pieternel Rol emancipatieprijs. Lenferink tekende de petitie en Hilde ging met hem en de petitie voor mij op de foto. Toen ik haar vroeg op wie mensen in het referendum zouden moeten stemmen, zei ze “Op Lenferink natuurlijk!” Dat mocht eigenlijk niet, want raadsleden hadden te verstaan gekregen zich te onthouden van stemadviezen. Maar ja… als beginnend journalist had ik wellicht niet scherp genoeg door dat mensen ook weleens iets ‘off the record’ zeggen. Dus ik schreef het gewoon op.

Een rel was geboren. Vooral omdat de foto, de petitie en de oproep op een vreemde manier met elkaar verbonden werden. Het verhaal ontstond dat Hilde stemmen aan het verzamelen was voor Henri. Dat was niet zo, maar omdat Hilde de dag erna op vakantie ging en twee weken onbereikbaar was, werd het ook niet goed weersproken. “Pestkop!”, heb ik nog vaak door Hilde voor m’n voeten geworpen gekregen, maar altijd met een lach. En die lach, die ga ik missen. Net als Hilde zelf.

Leiden is een beetje kleur verloren.

Wie Hilde een laatste groet wil brengen, kan maandag 26 september tussen 12.30 en 13.00 uur een plekje zoeken langs de hieronder genoemde vaarroute. Hilde vaart van haar woning aan de Rijn en Schiekade via de Jan van Goyenkade, de Witte Singel en het Galgewater langs de Beestenmarkt de Oude Singel op, waar bij de Lange Mare wordt aangelegd. In de Marekerk wordt een bijeenkomst gehouden om Hilde’s leven te vieren. Iedereen is daar welkom. Daarna volgt het afscheid in kleine kring.

Leiden Maatschappij