Corona 2020: de pandemie in de Leidse regio

Ook de Leidse regio werd half maart met een reuzenzwaai een nieuw tijdperk ingeworpen. Vanaf dat moment kon je het coronanieuws dagelijks volgen bij Sleutelstad. Van stilte op straat tot illegale feestjes en van mondkapjes en sneltests tot het Leidse vaccin. Op oudejaarsdag blikken we terug op een jaar pandemie.

Al op 7 januari heeft Sleutelstad een eerste bericht over Wuhan – maar niet over het virus dat in die Chinese stad aan zijn opmars bezig is. Beeldend kunstenaar Iemke van Dijk vertelt over haar bijdrage aan een tentoonstelling in China. Twaalf dagen later komt ze enthousiast terug. Maar over corona word nog amper gerept.

Italiaanse Leidenaar
Het lijkt dan nog een ver-van-mijn-bed show. En wat Sleutelstad meldt, klinkt geruststellend. Zo valt op 29 januari te lezen dat het LUMC goed voorbereid is op behandeling van eventuele Covid-patiënten. Twee dagen later blijkt de universiteit dertien studenten met spoed uit China terug te halen, voor alle zekerheid. Ook dat geeft een veilig gevoel.

In februari speelt corona hier nog steeds nauwelijks. Wel lezen we op 24 februari over de Italiaanse Leidenaar Luciano Spadon die in het stadje Codogno plotseling in een lockdown zit. “Het is zinloos om bang te zijn.” Er zijn dan in Noord-Italië zes mensen aan het virus gestorven. Drie dagen later meldt zich in Nederland de eerste coronapatiënt.

Hamsteren
Half maart wordt alles hier anders: de ‘intelligente lockdown’. Scholen gaan dicht. Ook Leidenaren blijken te hamsteren. Op de valreep worden coffeeshops overspoeld door klanten, al mogen ze een dag later weer open. Daarna stoppen de sport, de horeca en de cultuur en wordt het overal stil.

Maar bij Sleutelstad gaat de verslaggeving in de hoogste versnelling, met twee speciale nieuwsuitzendingen per dag. Zoals over de anderhalve meter, boze marktkooplieden, maar ook een stoepkrijtactie uit waardering voor het supermarktpersoneel.

Eerste patiënten
Toch leek het allemaal nog onwezenlijk. Op vrijdag de 13e waren er in de Leidse regio pas zes besmettingen bekend. De eerste ziekenhuisopnames volgden de week daarop. Sleutelstad meldde op de 22e hoe mannen in witte pakken een patiënt in Leiderdorp ophaalden. Een week later bleek een bewoner van verpleeghuis de Lorentzhof besmet.

Elke besmetting of ziekenhuisopname was toen nog nieuws. Sleutelstad bracht dagelijks RIVM-cijfers, ook over de regio. Zo meldden we eind maart hoe de eerste twee bewoners van verpleeghuizen aan het virus overleden. Het verhaal van de zieke Leidse huisarts en haar vriend maakte ook grote indruk op de Sleutelstadlezers.

Eind april stond het aantal coronadoden in de regio op 28. Dat was niets vergeleken met de bijna 5.000 die landelijk al geteld waren en de ergste paniek in de regio was voorbij. Sleutelstad meldde voortaan maar ééns per week nieuwe coronacijfers, met nadruk op grote lijnen. Daalden de besmettingen al? Of: waar namen ze toe, en wat was de oorzaak?

Klooster, school, brouwerij
Zo meldde Sleutelstad op 13 mei een reeks coronadoden in Voorschoten. Na reacties van lezers schreven we dat het om het klooster Huize Bijdorp ging. Dankzij enkele weken strenge quarantaine bleef de schade beperkt tot vijf sterfgevallen. Veel omwonenden stuurden kaartjes uit medeleven.

Later volgden meer besmettingshaarden. Soms waren instellingen daar open over, zoals basisschool De Viersprong die op 17 juni twee besmette leerlingen meldde. Andere organisaties hielden zulk nieuws liever binnenskamers. En ook de GGD gaf geen details, vanwege privacy of reputatie van bedrijven.

Bij Sleutelstad vonden we het juist belangrijk om te laten zien waar besmettingshaarden kunnen ontstaan. Dus brachten we eind september naar buiten dat Heineken in Zoeterwoude met een reeks besmettingen kampte. De woordvoering van de brouwer reageerde niet op vragen, maar uit diverse bronnen kregen we dit verhaal toch rond.

Viruszomer
Vanaf juni hield het virus zich koest. In het praatprogramma De Viruszomer sprak Sleutelstad zes dinsdagen met sleutelfiguren uit de regio: “Hoe staan we er voor en wat kunnen we nog verwachten?”.

Van hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal leerden we al in mei dat de Randstad op het nippertje aan een ramp was ontsnapt. Eind maart lagen de ziekenhuizen stampvol en klonk er applaus in de straten. Zonder lockdown waren ze overspoeld geraakt. Dan hadden we Italiaanse taferelen gekregen en waren er in onze regio vele honderden virusdoden gevallen in plaats van 94 tot de dag van vandaag.

Voor het beperken van de schade is wel een prijs betaald. Zo vertelde basisschooldirecteur Evi van der Meer over de moeite om tijdens de schoolsluiting contact met alle kinderen te houden. En huisarts Annelies Kortmann zette de hectiek van de coronaspoedpost in Leiderdorp tegenover de stilte op haar praktijk – waar patiënten uit beeld dreigden te raken, met alle medische gevolgen van dien.

Sluipend
De warme solidariteit van de eerste golf leek na de zomer verwaaid. Ook in en rond Leiden klonk gemopper. Mensen zochten de grenzen op en jongeren reisden nog even naar de zon. Ondanks pleidooien van het Leidse d66-kamerlid Jan Paternotten kwam er geen consequent testbeleid voor Schiphol. Dus brachten vliegreizigers vaak ongemerkt het coronavirus mee.

De besmettingen liepen weer sluipend op en Sleutelstad gaf alvast 10 tips voor de tweede coronagolf. Tegelijk hadden mensen steeds meer moeite om zich aan de regels te houden. BOA’s en politie kregen hun handen vol. In maart hadden ze wel eens tieners op weg naar een slaapfeestje betrapt, maar nu nam de drang tot illegaal feesten weer toe. Eind september bleek Leiden met een totaal van 160 coronaboetes landelijk hoog te scoren.

Leiden brandhaard
Half september begint de golf besmettingen in studentensteden op te vallen. Eerst gaat het vooral om studentenhuizen en –feesten in Delft en Utrecht. Maar daarna is er ook een sterke toename van besmettingen in Leiden, zeker ook onder studenten.

Juist dan zorgen 100 feestvierende eerstejaars in het Van der Werfpark, ervoor dat Leiden landelijk nieuws is als op hol geslagen studentenstad. Een dag later sluit studentenvereniging Augustinus voor twee weken de deuren. Diezelfde dag maakt ook het kabinet nieuwe maatregelen bekend. Sindsdien wordt er bij de studentenclubs niet meer gefeest. Je mag er alleen studeren.

Achteraf bezien was de ‘studentenpiek’ een rimpeling. Leiden stond maar even aan de top van de coronaranglijst. Uiteindelijk zijn het andere steden en dorpen zoals Katwijk en Gouda, met grote gezinnen, waar de besmettingen hoog oplopen. Dat betekent alsnog een compliment voor de studenten, die in hun vaak krappe kamers nog regelmatig in quarantaine moeten. Blijkbaar met succes.

Tweede lockdown
Sinds oktober krijgt de coronacrisis een grimmiger gezicht. De besmettingen lopen op en in de ziekenhuizen begint het alweer te kraken. Het kabinet grijpt even in, versoepelt weer, maar in dit kat-en-muis spel wint het virus opnieuw terrein. Experts als Wim Schellekens uit Leiderdorp roepen om krachtiger ingrijpen, juist om maandenlange ellende te voorkomen. Maar ook demonstreren virusontkenners in Leiden tegen de ‘dictatuur’ van vrijheidsbeperking.

En nu zitten we sinds half december in een nieuwe lockdown. Sleutelstad blijft je actueel op de hoogte houden. En niet alleen over besmettingscijfers of horecazaken die op de fles gaan.

Perspectief
Het zijn zware tijden, maar in de lente wenkt er nieuw perspectief. En het aardige is dat juist onze regio een sleutelrol kan spelen bij het vinden van uitwegen uit de pandemie. Dus volgen we op de voet hoe het gaat met de vaccinatie en het veelbelovende Leidse vaccin.

Ook volgen we onderzoek van het LUMC naar betere behandeling van patiënten. Er wordt daar zelfs gewerkt aan een heel nieuw soort virusremmer die wel eens af kan rekenen met alle coronavirussen.

En dan is er nog de belofte van de sneltests, waarmee we besmettingen sneller kunnen traceren. De sneltests die nu gebruikt worden, zijn niet zo betrouwbaar. Maar een Leids bedrijf heeft een nieuwe blaastest ontwikkeld die straks in de teststraten voor veel verlichting kan zorgen.

Zo kunnen we met deze coronacrisis toch nog een beetje optimistisch het nieuwe jaar in. Al wordt het nog wel weken doorbijten.

Dit artikel past in het project “De coronamarathon”, dat wordt ondersteund door het Leids Mediafonds     

Leiden Leiderdorp Maatschappij Oegstgeest Regio Science Voorschoten Zoeterwoude Coronacrisis De virus-estafette